Διαπαιδαγώγηση ή… παραμέληση; Η σκληρή πραγματικότητα

Αρκετοί γονείς παιδιών ,συνήθως 3 με 12 ετών, χρησιμοποιούν πολύ (μα πάρα πολύ!!) τον όρο Gentle Parenting στις συζητήσεις που κάνουμε στο ιατρείο. Παρατηρώ πως ασπάζονται αυτή τη "σχολή' διαπαιδαγώγησης γιατί δεν θέλουν να είναι αυταρχικοί, όπως λένε, σαν τους δικούς τους γονείς.

Το παρατηρώ κι αντί να κάτσω, ως νοήμων άνθρωπος, να χαλαρώσω Σαββατιάτικα, ξαμολιέμαι στο ψάξιμο πληροφοριών αντ' αυτού.

Αφού έψαξα που έψαξα, παραθέτω μια σειρά απο κάποιες πληροφορίες που βρήκα, για προβληματισμό και σκέψη...

1. Gentle Parenting (ουσιαστικό):

Μέθοδος ανατροφής παιδιών που βασίζεται στην ενσυναίσθηση, την επικοινωνία και τον σεβασμό προς τα συναισθήματα του παιδιού, ενώ ταυτόχρονα θέτει σαφή όρια και συνέπεια. Σκοπός της είναι η ανάπτυξη αυτορρύθμισης, υπευθυνότητας και ασφαλούς συναισθηματικού δεσμού μεταξύ γονέα και παιδιού.

"Καλό ακούγεται! Δεν θυμάμαι ωστόσο να έχω διαβάσει τον όρο έκει ανάμεσα στους κλασσικούς θεμελιωτές της θεωρίας της προσκόλλησης και των γονεϊκών στυλ. Baumrind, Ainsworth.Bowlby...χμ!." σκέφτομαι.

2. Το Gentle Parenting εμφανίστηκε γύρω στο 2015, μέσα απο το best seller βιβλίο της συγγραφέως Sarah Ockwell-Smith, ως εναλλακτική προσέγγιση στις παραδοσιακές αυταρχικές μεθόδους. Τονίζει την ενσυναίσθηση, τον σεβασμό και τη σύνδεση με το παιδί, βασισμένο στην κατανόηση της ανάπτυξής του, με στόχο την ανατροφή πιο ήρεμων και συναισθηματικά ρυθμισμένων παιδιών. Απευθύνεται κυρίως σε νεότερες γενιές (Millennials, Gen Z) που αναζητούν διαφορετικά πρότυπα από τη δική τους αυστηρότερη ανατροφή, εστιάζοντας στη δημιουργία ασφαλών σχέσεων γονέα-παιδιού μέσω της επικύρωσης των συναισθημάτων, αντί της τιμωρίας.

"Μάλιστα!... και ποιά είναι αυτή η Sarah Ockwell-Smith;", συνεχίζω να σκέφτομαι.

3. Η Sarah Ockwell-Smith είναι Βρετανίδα συγγραφέας και ειδική σε θέματα γονεϊκότητας και ανατροφής παιδιών. Είναι γνωστή για τα βιβλία της πάνω στο gentle parenting, όπου προτείνει μεθόδους που συνδυάζουν σεβασμό προς το παιδί και επικύρωση των συναισθημάτων του, αντί για αυστηρή ή τιμωρητική πειθαρχία. Έχει γράψει αρκετά δημοφιλή βιβλία, όπως για παράδειγμα "The Gentle Parenting Book" και άλλα έργα που ασχολούνται με ύπνο, συναισθήματα και ανάπτυξη παιδιών. Οι ιδέες της έχουν επηρεάσει ιδιαίτερα γονείς των Millennials και της Gen Z, που αναζητούν εναλλακτικές στις παραδοσιακές αυστηρές μεθόδους ανατροφής.

"Ειδική σε θέματα γονεϊκότητας!..και ανατροφής παιδιών!... δηλαδή;", επιμένω να σκέφτομαι η αθεόφοβη.

4. Η Sarah Ockwell-Smith είναι παντρεμένη και μητέρα τεσσάρων παιδιών. Γεννήθηκε στο Bedfordshire και μεγάλωσε στο Bishops Stortford, Hertfordshire, όπου φοιτούσε στο Hertfordshire and Essex High School. Ζει σήμερα στο Saffron Walden, Essex. Κατέχει βασικό πτυχίο στην Ψυχολογία από το Πανεπιστήμιο του Greenwich και έχει επιπλέον πιστοποιήσεις στην προγεννητική εκπαίδευση. Πριν ασχοληθεί με τη συγγραφή, εργάστηκε ως ομοιοπαθητικός, doula και εκπαιδεύτρια hypnobirthing.

"Hypnobirthing??.. δηλαδή;...", συνεχίζω η αδιόρθωτη, ενω γκουγκλάρω χωρίς φόβο και πάθος. Κάπως έτσι ανακάλυψα οτι είναι μια μέθοδος προετοιμασίας για τον τοκετό που χρησιμοποιεί τεχνικές χαλάρωσης, αναπνοής και αυτοσυγκέντρωσης για να μειώσει τον πόνο, το άγχος και τον φόβο κατά τη διάρκεια της γέννας. Με λίγα λόγια, αυτό που κάναμε ενστικτωδώς -στο περίπου-όλες όσες γεννήσαμε φυσιολόγικα στους αιώνες των αιώνων, χωρίς βέβαια να ξέρουμε οτι το λέγανε έτσι, άντε και με κανα δύο στριγκλιές παραπάνω.

ΣΤΟ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ!

Το Gentle Parenting φαίνεται να έγινε η νέα ταση. Οι νεαροί Κύπριοι γονείς θέλουν να διαπαιδαγωγούν με ενσυναίσθηση, να κατανοούν τα συναισθήματα των παιδιών τους και να αισθάνονται υπεύθυνοι γονείς μοντέρνας εποχής.

ΘΑ ήταν εξαιρετικό εάν εφαρμοζόταν σωστά στην κυπριακή πραγματικότητα. ΘΑ ήταν εξαιρετικό εάν οι γονείς δεν ανέθεταν τον γονεϊκό ρόλο σε τρίτους. Ειδικά στους γονείς τους. Ουσιαστικά σε αυτούς στους οποίους δεν θέλουν να μοιάζουν. ΘΑ ήταν εξαιρετικό εάν δεν έκαναν εκπτώσεις ή παραλλαγές, κατά το δοκούν, στην εφαρμογή της διαπαιδαγώγησης αυτής. ΘΑ ήταν εξαιρετικό εάν η εικόνα που συναντάμε στα ιατρεία και μέσα από τη συνεργασία με σχολεία και ψυχολόγους δεν ήταν τόσο, μα τόσο διαφορετική!

Οι παιδοψυχίατροι βλέπουμε συχνά παιδιά σαν τον ας-τον-πούμε-Αλέξανδρο, 8 ετών. Στο σχολείο αρνείται να συνεργαστεί, δυσκολεύεται στις ομαδικές εργασίες, θυμώνει όταν δεν γίνεται το δικό του και αποσύρεται όταν ζητείται συμμετοχή σε κάτι που δεν τον ενδιαφέρει. Στο σπίτι, κάθε προσπάθεια θέσπισης κανόνων καταλήγει σε διαπραγμάτευση ή σε.... "διάλειμμα αποφόρτισης", όπως τόσο χαριτωμένα που το ονοματίζουν, μπροστά σε οθόνες.

"Συμβαίνει κάτι, γιατρε;"

Και δώστου να σκαλίζεις εσύ το αναπτυξιακό ιστορικό, να ξεσηκώνεις κάθε λεπτομέρεια της ζωής του απο την ώρα που γεννήθηκε, να τα βάζεις κάτω απο το μικροσκόπιο, να τα ψάχνεις...

Τα πλείστα παιδιά που ήρθαν με τετοια ζητήματα (και τέτοια αιτήματα αξιολόγησης απο τους γονείς) στην πραγματικότητα ζουν ως εξής: μεγαλώνουν σε πλαίσια όπου οι γονείς κάνουν μια περιορισμένη, χρονικά και ποιοτικά, χρήση του gentle parenting και στη συνέχεια αφήνουν τη δύσκολη δουλειά στις γιαγιάδες ή στις νταντάδες (βλέπε οικιακές βοηθούς). Επανέρχονται αργά το απόγευμα στο σπίτι, αδυνατούν να είναι συνεπείς σε οποιαδήποτε ρουτίνα και, λόγω κούρασης, καταλήγουν σε πιο ξεκούραστες στρατηγικές. Για παράδειγμα, ας φάνε τα παιδιά μπροστά απο την τηλεόραση για να μην τσιρίζουν, ας παίξουν στα ηλεκτρονικά μέχρι να τελειωσω κάτι δουλειές για να μην βαριούνται, ας μαζέψω εγω τα παιχνίδια που έβγαλε γιατί πηγε 10, ακόμη να πάει για ύπνο και θα φωνάζει. Όλα αυτά, με γλυκό τόνο φωνής και κλίνοντας το γόνυ για να βρίσκονται τα μάτια του γονέα στο ίδιο ύψος με αυτό του παιδιού. Όταν το παιδί αντιδρά και κλωτσάει, υπάρχει και η εξήγηση οτι ίσως να φταίει κι αυτό που έφαγε στο σπίτι της γιαγιάς.

Στην τελική, δεν υπάρχει ψυχιατρική διαταραχή!! Υπάρχει όμως ένα παιδί που μεγάλωσε χωρίς σαφή όρια, χωρίς συνέπεια και χωρίς τους γονείς να είναι πραγματικά παρόντες — τα «συμπτώματα» του παιδιού είναι το αποτέλεσμα της λανθασμένης εφαρμογής του Gentle Parenting. Γιατί το Gentle Parenting λέει να αναγνωρίζεις, να κατανοείς και να κατευνάζεις με ηρεμία τα εκρηκτικά συναισθήματα του παιδιού σου. Δεν λέει να κάνεις το παν για να μην τα νιώσει ή για να τα αποφύγεις πάση θυσία.

Το χάσαμε το νόημα!

Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη: τα παιδιά χρειάζονται πλαίσιο με σταθερές ρουτίνες, σαφή όρια, ευθύνες που τους αναλογούν, συνέπεια και εμπειρίες ματαίωσης για να αναπτύξουν αυτορρύθμιση. Όταν αυτά λείπουν, οι ίδιοι οι γονείς υποσκάπτουν την σωστή ανάπτυξη του παιδιού, οι ίδιοι χάνουν την ευκαιρία να το καθοδηγήσουν σωστά.

Το αληθινό Gentle Parenting δεν είναι κάτι που εφαρμόζεται όπως βολέυει για να μην κακοκαρδίσουμε το παιδί ή για να μην χαλάμε τη βολή μας!

Είναι σαφή όρια με ηρεμία, καθοδήγηση χωρίς φωνές, στήριξη χωρίς παραχώρηση και μεταφορά του μηνύματος ότι οι δυσκολίες αντέχονται. Δεν χρειάζεται να είσαι τέλειος γονιός, χρειάζεται να είσαι σταθερός, συνεπής και αποφασιστικός. Να μπορείς να πεις: «Σε καταλαβαίνω, αλλά ο κανόνας παραμένει ο ίδιος».

Η μεγάλη αλήθεια; τα σχολεία, οι γιαγιάδες και οι νταντάδες (βλέπε οικιακοί βοηθοί) μπορούν να διαχειριστούν την καθημερινότητα, αλλά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη βασική δουλειά, μα κυρίως ΕΥΘΥΝΗ, των γονιών.

Τα παιδιά χρειάζονται γονείς που στέκονται ως ενήλικες δίπλα απο τα παιδιά τους. Τα παιδιά χρειάζονται να νιώθουν την πλαισίωση των αποφάσεων του ασφαλούς στον ρόλο του γονέα. Τα παιδιά χρειάζονται σαφές όριο, συνέπεια και καθοδήγηση. Αυτά όχι μόνο δεν περιορίζουν την ελευθερία του παιδιού, αλλά του δίνουν ασφάλεια, αυτοέλεγχο και δεξιότητες για την μελλοντική κοινωνική και προσωπική ζωή.