ΕΚΛΕΚΤΙΚΗ Ή ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΑΛΑΛΙΑ (Επιλεκτική Βωβότητα)

Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-5 (AmericanPsychiatricAssociation), η λεγόμενη Επιλεκτική Βωβότητα, χαρακτηρίζεται από τα εξής:

Α. Μόνιμη αποτυχία του ατόμου να μιλήσει σε ειδικές κοινωνικές περιστάσεις στις οποίες υπάρχει η προσδοκία της ομιλίας (π.χ., στο σχολείο) ενώ ομιλεί σε άλλες περιστάσεις (π.χ., στο σπίτι).

Β. Η διαταραχή παρεμποδίζει τα επιτεύγματα στην απασχόληση ή την εκπαίδευση ή την κοινωνική επικοινωνία.

Γ. Η διαταραχή διαρκεί τουλάχιστον ένα μήνα (δεν περιορίζεται στον πρώτο μήνα του σχολείου).

Δ. Η αποτυχία να μιλήσει δεν οφείλεται σε έλλειψη γνώσης ή άνεσης σε σχέση με την ομιλούμενη γλώσσα που απαιτούνται σε κοινωνικές περιστάσεις.

Ε. Η διαταραχή δεν εξηγείται καλύτερα με τη διαταραχή της επικοινωνίας (π.χ., τραυλισμό με έναρξη στην παιδική ηλικία) και δεν εμφανίζεται αποκλειστικά στη διάρκεια της πορείας της Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος, της Σχιζοφρένειας, ή μιας άλλης Ψυχωτικής Διαταραχής.

Η διαταραχή παρατηρείται σε περίπου 7 στα χίλια παιδιά σχολικής και προσχολικής ηλικίας.

Ως επι το πλείστων, τα παιδιά την εκδηλώνουν μόνο στο περιβάλλον του σχολείου, όπου είτε δεν μιλούν καθόλου, είτε δεν μιλούν σε συγκεκριμένα πρόσωπα, είτε μιλούν χαμηλόφωνα και μάλιστα όταν ορισμένα πρόσωπα δεν είναι κοντά για να τα ακούσουν.

Η κατάσταση αυτή είναι εύλογα αγχωτική για τους γονείς. Το παιδί, ειδικά αν παρουσιάζει την διαταραχή για παραπάνω από ένα μήνα, χρήζει αξιολόγησης από παιδοψυχίατρο. Θα πρέπει να γίνει εκτίμηση του αναπτυξιακού επιπέδου και της ικανότητας κοινωνικής αλληλεπίδρασης του παιδιού και να παρθεί λεπτομερές ιστορικό από τους γονείς και τους δασκάλους του παιδιού. Ουσιαστικά πρέπει να αποκλειστεί οποιοδήποτε υποβόσκων αναπτυξιακό έλλειμμα , οποιαδήποτε άλλη διαταραχή κοινωνικής αλληλεπίδρασης και/ή αγχώδης διαταραχή.

Έπειτα, σε συνεργασία με ψυχολόγο, γίνονται παρεμβάσεις και δίνονται οδηγίες στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Δεν υπάρχουν δεδομένα για αποτελεσματική φαρμακευτική παρέμβαση στην εκλεκτική αλαλία. Οι γονείς είναι οι άνθρωποι κλειδιά στην καλή έκβαση της κατάστασης. Αφενός δουλεύοντας με το παιδί τους, αφετέρου κάνοντας το να νιώθει αποδεχτό!

Στο δε σχολείο πρέπει να γίνει σταδιακή απευαισθητοποίηση, με έκθεση του παιδιού αρχικά σε μικρές ομάδες παιδιών, όπου θα ασχολείται με ευχάριστες για αυτό δραστηριότητες. Ο εκπαιδευτικός σταδιακά μπορεί να απαιτεί από το παιδί να δείχνει όσα του ονομάζει ή να χρησιμοποιήσει νεύματα, αργότερα να δείχνει με τα χείλη χωρίς να το λέει, μετά να το ψιθυρίζει πολύ κοντά στο αυτί του εκπαιδευτικού, μετά να το λέει πιο δυνατά και στο τέλος να σηκώνει το χέρι για να μιλήσει.

Η επιλεκτική βωβότητα είναι μια σχετικά σπάνια διαταραχή, πολύπλοκη και αναπόφευκτα περιτριγυρισμένη από μύθους! Για παράδειγμα:

Μύθος 1: Τα παιδιά αυτά έχουν τραυματιστεί ψυχικά ή έχουν κακοποιηθεί στο παρελθόν. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να συνδέει την επιλεκτική βωβότητα με το ψυχικό τραύμα. Τα παιδιά που παρουσιάζουν τη συγκεκριμένη διαταραχή μιλούν άνετα στο περιβάλλον του σπιτιού, αλλά τα διακατέχει το άγχος σε ευρύτερα κοινωνικά πλαίσια. Πρόκειται για μία πιθανώςκληρονομική διαταραχή, δηλαδή μία γενετική προδιάθεση εμφάνισης άγχους.

Μύθος 2: Η επιλεκτική βωβότητα δεν είναι διαταραχή, παρά μόνο μία παροδική κατάσταση. Μεγαλώνοντας, τα παιδιά θα την ξεπεράσουν.Η επιλεκτική βωβότητα είναι μία μορφή κοινωνικού άγχους που ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια της απλής συστολής. Πρόκειται για μία αδυναμία στην παραγωγή ομιλίας που κατ᾽επέκταση επηρεάζει τη ζωή και την πρόοδο του παιδιού.

Μύθος 3: Τα παιδιά με επιλεκτική βωβότητα έχουν και δυσκολίες ομιλίας. Παρόλο που κάποια παιδιά μπορεί όντως να παρουσιάζουν και καθυστέρηση στην ομιλία, στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο διαφορετικές διαταραχές. Τα περισσότερα παιδιά με επιλεκτική βωβότητα δεν παρουσιάζουν κανένα πρόβλημα ομιλίας ή κάποια μαθησιακή διαταραχή.

Μύθος 4: Τα παιδιά με επιλεκτική βωβότητα είναι αντιδραστικά ή χειριστικά. Αυτή η προσέγγιση αδικεί τόσο τα παιδιά, όσο και τους γονείς τους. Δεν είναι θέμα λανθασμένης ανατροφής. Στην ουσία η διαταραχή προέρχεται από κοινωνικό άγχος και αμηχανία και όχι από θυμό ή επιθυμία για κυριαρχία. Τα παιδιά τη βιώνουν ως αδυναμία να μιλήσουν.

Μύθος 5: Αν τα πιέσεις να μιλήσουν, τα παιδιά θα τα καταφέρουν. Η πίεση να μιλήσουν προκαλεί ακόμη μεγαλύτερο άγχος στα παιδιά με επιλεκτική βωβότητα. Αντίθετα, αυτό που χρειάζεται είναι παρεμβάσεις προκειμένου να μειωθεί το άγχος και ενθαρρυντική υποστήριξη σε κάθε προσπάθεια των παιδιών.

Μύθος 6: Η εκλεκτική αλαλία είναι μία μορφή αυτισμού. Όταν είναι αγχωμένα, τα παιδιά με επιλεκτική βωβότητα συχνά αντιδρούν με αποφυγή της βλεμματικής επαφής, με κενή έκφραση ή άλλα είδη συμπεριφοράς που παραπέμπουν σε διαταραχές επικοινωνίας. Η επιλεκτική βωβότητα όμως διαφέρει ριζικά από τον αυτισμό. Τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες και ελλιπείς δεξιότητες επικοινωνίας σε όλα τα περιβάλλοντα, ενώ τα παιδιά με επιλεκτική βωβότητα είναι ιδιαίτερα αμήχανα όταν μιλούν σε ορισμένες περιστάσεις ή σε ορισμένα περιβάλλοντα.