ΓΟΝΕΪΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ…όταν ο έφηβος κτυπάει τον γονιό

Πολύ σύντομα κλείνω δυο χρόνια επαναπατρισμού στην Κύπρο.

Σε μια συζήτηση με φίλους, ρωτήθηκα εάν υπάρχει κάτι που μου έκανε εντύπωση, κάτι που απέχει πολύ από την εργασία μου στη Σουηδία, κάποια διαφορά στα περιστατικά. Λοιπόν, η ψυχοπαθολογία ή νευροαναπτυξιακή διαταραχή, ως γνωστόν, είναι παντού η ίδια. Ναι, στα πάτρια δεν έχουμε τις υποδομές που υπάρχουν στον βορρά της Ευρώπης, αλλά κι αυτό δεδομένο το είχα και το περίμενα. Αυτό που δεν περίμενα και που ομολογουμένως ποτέ δεν είδα στην Σουηδία είναι το εξής:

Φυσιολογικότατα αναπτυσσόμενα παιδιά, με κανένα ίχνος ψυχοπαθολογίας με την καθαυτή έννοια, με φυσιολογικότατη λειτουργικότητα σε άλλα πλαίσια (βλέπε σχολείο, απογευματινές δραστηριότητες), να σπάνε κυριολεκτικά τους γονείς τους στο ξύλο!!

Φυσικά, από την άλλη, παρόμοια περιστατικά στην Σουηδία, δεν θα ερχόντουσαν στην παιδοψυχιατρική κλινική. Θα πήγαιναν κατευθείαν στο γραφείο ευημερίας και κοινωνικής μέριμνας και εκεί θα συναντούσαν μια πλειάδα ειδικών… για τις υποδομές στην χώρα μας τα είπαμε…

Την πρώτη φορά που συνάντησα απεγνωσμένους γονείς με μώλωπες στα μπράτσα, τραβηγμένα μαλλιά και δάκρυα στα μάτια, ένιωσα μια απέραντη αμηχανία. Ρώτησα τους γονείς πως αντιδράει στο σχολείο, για να πάρω την απάντηση: «Μα εκεί είναι άγγελος το παιδί γιατρέ!». Ε λοιπόν εκεί εξοργίστηκα, μέσα μου πάντα… όχι με τον έφηβο… πως είναι δυνατόν ένας ενήλικας να δέχεται μια τέτοια συμπεριφορά εις βάρος του; Εάν τον κοπανούσε στο ξύλο ένας άγνωστος δεν θα καλούσε τις αρχές;

Η πρώτη φορά έγινε δεύτερη και η δεύτερη έγινε τρίτη κ.ο.κ....

Πολύ φοβάμαι ότι αυτό που συναντάω συχνά πυκνά στο ιατρείο είναι μια κατάσταση αρκετά συνηθισμένη στην κυπριακή κοινωνία…εκτός κι αν όλα αυτά τα περιστατικά έρχονται μόνο στο δικό μου ιατρείο. Μεταξύ μας πολύ αμφιβάλλω! Μιλώντας το με συναδέλφους παιδοψυχίατρους καταλήξαμε ότι μάλλον πρόκειται περί αρχόμενου κοινωνικού φαινομένου. Αρχόμενου, κατ´εμέ πάντα. Γιατί όταν έφυγα από την χώρα στα 18 δεν θυμάμαι να συνέβαινε κάτι τέτοιο.

Το φαινόμενο αυτό λοιπόν έχει όνομα και λέγεται Γονεϊκή Κακοποίηση!

Η γονεϊκή κακοποίηση συμβαίνει όταν το παιδί, συνήθως στην εφηβεία/προεφηβεία, έχει χειριστική στάση απέναντι στον γονιό του. Ο έφηβος μπορεί να χρησιμοποιεί λεκτική ή σωματική βία, συχνά και τα δύο. Πρόκειται για μια χειριστική συμπεριφορά που συμβαίνει προκειμένου ο έφηβος να ελέγξει τον γονιό του.

Μέχρι στιγμής άκουσα από γονείς τα εξής ερεθίσματα για την πιο πάνω συμπεριφορά: «προσπάθησα να τον πείσω να σταματήσει να παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια, μισή ώρα του ζήτησα να είναι μαζί μας!», «δεν μαγείρεψα το φαγητό που ήθελε», «της ζήτησα να διαβάσει για τις τελικές εξετάσεις», «θύμωσε επειδή δεν του ετοίμασα την εργασία της Φυσικής», «με κτύπησε επειδή της ζήτησα να μαζέψει το δωμάτιο της».

Να σημειώσω ότι οι πλείστοι γονείς/θύματα ενδοοικογενειακής βίας που συνάντησα είναι άνθρωποι μορφωμένοι, επιτυχημένοι είτε επαγγελματικά ή σε άλλους τομείς. Το θεαματικότερο είναι ότι, παρά την υψηλή ακαδημαϊκή ή κοινωνική μόρφωση τους, κανένας δεν σκέφτηκε ότι πρόκειται περί κακοποίησης. Όταν τους το επισημαίνω, οι παραπάνω ξεσπούν σε κλάματα κουνώντας καταφατικά το κεφάλι ή με ρωτάνε με έκπληξη: «μα να καταγγείλω το παιδί μου;»… εκεί συνήθως απαντώ, «εάν ο γείτονας σας κτυπούσε τον/την σύντροφο σας, τι θα κάνατε;»

Κανείς δεν θέλει να πιστέψει ότι το παιδί του τον κακοποιεί, αντιθέτως τον κατακλύζουν οι τύψεις και η απελπισία. Αυθόρμητα λαμβάνει την ευθύνη ως αποκλειστικά δικό του λάθος. Ενδεχομένως να ισχύει για την οριοθέτηση του παιδιού αλλά η βία είναι κάτι άλλο…

Τα κακοποιητικά παιδιά έχουν την τάση να εκφοβίζουν τους γονείς, να τους περιφρονούν, να αψηφούν κατά συρροή τους κανόνες του σπιτιού και με αυτό τον τρόπο να χειρίζονται τους γονείς για να κάνουν ή να πάρουν αυτό που θέλουν.

Όταν ένα παιδί ή έφηβος είναι χειριστικός, είναι ότι πολλοί λόγοι που συμβάλλουν! Για παράδειγμα, τα ελαστικά ή ανύπαρκτα όρια μέσα στην οικογένεια, η κακοποίηση από κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας, ψυχολογικά (όχι ψυχιατρικά) προβλήματα που υποβόσκουν και μιμητική συμπεριφορά.

Η επιθετική και χειριστική συμπεριφορά δεν αποτελεί μέρος της τυπικής ανάπτυξης παιδιών και εφήβων. Άρα δεν πρέπει να αγνοηθεί! Δεν θα περάσει ως κάποια άλλη παιδική ασθένεια και σίγουρα δεν εμπίπτει στο «εφηβεία είναι, θα περάσει».

Η βία αποτελεί καταδικαστέα πράξη και παραβιάζει τα δικαιώματα τόσο του γονέα που την βιώνει, όσο και των άλλων μελών της οικογένειας που την μαρτυρούν.

Όρια! το πιο πιθανό είναι να μην έχουν μπει από νωρίς. Ο γονιός οφείλει να ζητήσει βοήθεια από ειδικούς για να μπορέσει, με στήριξη, να ξαναπάρει τον έλεγχο.

Συνέπειες! Προσωπικά συμβουλεύω τους γονείς να πουν«Αν με χτυπήσεις, θα καλέσω την αστυνομία κι ας είσαι παιδί μου». Με την προϋπόθεση ότι ο γονιός είναι έτοιμος να το εφαρμόσει. Γιατί όλοι ξέρουμε τον μύθο με τον βοσκό τον ψεύτη…

Αρμόδιες Αρχές! Η γονεϊκή κακοποίηση είναι είδος ενδοοικογενειακής βίας. Είναι ένα σοβαρό ζήτημα και χρειάζεται άμεση προσοχή και επέμβαση.

Συμβουλή! Εάν δεν επιληφθείς του θέματος σήμερα γονιέ, σκέψου λίγο το μέλλον του παιδιού σου! Η ενδοοικογενειακή βία είναι σαν την γάγγραινα στο πόδι …προκειμένου να σώσεις το παιδί σου, μπορεί να χρειαστεί να του το κόψεις !Θέλει χρόνο, ψυχικό σθένος και δύναμη να μιλήσεις. Δεν θα πρέπει να είναι ταμπού! Ζήτα βοήθεια!