Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας (Borderline)

Τι είναι η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας;

Η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας (Borderline Personality Disorder– BPD) είναι ουσιαστικά μια διατάραξη στην ομαλή λειτουργία της προσωπικότητας ενός ατόμου. Η διατάραξη είναι τόσο έντονη που καθιστά το άτομο δυσλειτουργικό και η αστάθεια του εμπίπτει στα πλαίσια της ψυχοπαθολογίας.

Οι οριακοί ασθενείς χαρακτηρίζονται από παρατεταμένη, χρόνια και δραματική αστάθεια στη διάθεση, στο συναίσθημα, στη συμπεριφορά και στην αυτοεικόνα. Οι προσωπικοί στόχοι του ατόμου, αυτά που του αρέσουν ή δεν του αρέσουν μπορεί να αλλάζουν συχνά, από τη μια στιγμή στην άλλη, χωρίς να υπάρχει εξήγηση του γιατί. Το ίδιο συχνά μπορεί να αλλάζουν και τα αισθήματα που τρέφει το άτομο για τρίτα πρόσωπα, από την απόλυτη θεοποίηση στην απόλυτη απαξίωση και όλα αυτά με αίτια που μάλλον πταίσματα είναι. Τα άτομα αυτά συχνά εκδηλώνουν παρορμητικότητα, αυτοκτονικές πράξεις ή αυτοτραυματισμούς, προβλήματα ταυτότητας και αισθήματα κενού και ανίας.

Ο επιπολασμός της οριακής διαταραχής της προσωπικότητας ανέρχεται στο 2% του γενικού πληθυσμού και ξεκινά συνήθως από την εφηβεία.

Πιο αναλυτικά…

Η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας αναπόφευκτα έχει επιπτώσεις στης ζωή του ατόμου καθώς παρουσιάζει μεγάλες δυσκολίες στη διατήρηση διαπροσωπικών σχέσεων στη δουλειά, στο σπίτι και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Οι δυσκολίες αυτές δρουν σαν καταλύτης στην επανεκκίνηση της στροφής του φαύλου κύκλου της συναισθηματικής αστάθειας. Οι περισσότεροι άνθρωποι με οριακή διαταραχή προσωπικότητας δυσκολεύονται πολύ να διατηρήσουν μια ισορροπία στα συναισθήματα και τις σκέψεις τους και υιοθετούν συχνά ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. Το συναίσθημα κατακλύζει τα άτομα με τις προσωπικότητες αυτές εμποδίζοντας τα να σκεφτούν καθαρά και λογικά.

Τα συναισθήματα συνήθως κυμαίνονται από έντονο ενθουσιασμό μέχρι έντονο θυμό. Ο θυμός πολλές φορές μπορεί να ξεπεράσει τα όρια, είναι έντονος και απρόσφορος. Τα άτομα αυτά έχουν έντονα ξεσπάσματα, χάνουν συχνά τον έλεγχο και ενίοτε εμπλέκονται σε καυγάδες.

Τι σημαίνει αστάθεια στην αυτοεικόνα;

Όπως προαναφέρθηκε τα άτομα αυτά παρουσιάζουν ιδιαίτερη αστάθεια στην εικόνα εαυτού και ταυτότητας. Η ταυτότητα, όπως την αντιλαμβάνεται το ίδιο το άτομο, καθορίζεται από το συναίσθημα της δεδομένης στιγμής. Την μια στιγμή, για παράδειγμα, σκοπεύει να δουλέψει σκληρά για να μαζέψει χρήματα για να πάει διακοπές και την επόμενη στιγμή, με αιτία-πταίσμα συνήθως, τα παρατάει όλα γιατί τα θεωρεί όλα μάταια και χωρίς νόημα. Η ασάφεια και το χρόνιο αίσθημα κενού ή ανίας δημιουργούν λοιπόν έντονα προβλήματα ταυτότητας με συνεχείς μεταβολές ειδικά σε προσωπικές αξίες ή σε επαγγελματικές επιλογές. Αυτό οδηγεί σε μια συνεχή αναζήτηση ως προς τον σεξουαλικό και επαγγελματικό προσανατολισμό.

Άλλα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τους οριακούς ασθενείς είναι το επίμονο άγχος, η ευερεθιστότητα καθώς και η δυσφορία. Το άγχος πολλές φορές ξεπερνά τα φυσιολογικά όρια, ειδικά κάτω από στρεσογόνες συνθήκες, και κάποια άτομα φτάνουν σε σημείο να παρουσιάζουν συμπτώματα παρανοϊκού ιδεασμού και στρεβλωμένης αντίληψης του περιβάλλοντος.

Ένα ακόμη στοιχείο της διαταραχής είναι πως το άτομο καταβάλλει προσπάθειες ώστε να αποφύγει μία πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη. Οι οριακοί ασθενείς τείνουν να δημιουργούν πεποιθήσεις όπως: : «ο κόσμος είναι κακός και ύπουλος», «είμαι αδύναμος και ευάλωτος», «οι άλλοι είναι καλύτεροι», «κανένας δεν με θέλει».

Τα πιο ανησυχητικά χαρακτηριστικά της διαταραχής όμως είναι η παρορμητικότητα και η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Συνήθως εμφανίζονται ως καταχρήσεις, τάσεις για υπερφαγία, έντονη σεξουαλική δραστηριότητα, απρόσεκτη οδήγηση, ξόδεμα χρημάτων κτλ. Τέλος, η επανειλημμένη αυτοκτονική συμπεριφορά ή οι αυτοτραυματισμοί (κόψιμο με ξυράφι ή κάψιμο με τσιγάρο) είναι συμπεριφορές που εμφανίζονται συχνά σε οριακούς ασθενείς. Οι ασθενείς παρουσιάζουν τις συμπεριφορές αυτές όταν βιώνουν αρνητικά συναισθήματα όπως θυμός, άγχος, ανία και άλλα.

Ποια είναι τα αίτια;

Τα αίτια της διαταραχής δεν είναι γνωστά. Κάποιες θεωρίες λένε οτι έχει υπάρξει αμέλεια, εγκατάλειψη ή κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία και πιθανώς γενετικοί παράγοντες. Άτομα που έχουν ένα συγγενή πρώτου βαθμού με τη διαταραχή είναι πιο πιθανό να την αναπτύξουν οι ίδιοι. Κάποιες έρευνες έχουν δείξει μεταβολές του εγκεφάλου στην ικανότητα αυτορρύθμισης συναισθημάτων.

Μπορεί να θεραπευτεί η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας;

Η θεραπεία της Οριακής Διαταραχής Προσωπικότητας δεν είναι εύκολη και απαιτεί εξειδικευμένη προσέγγιση.

Η χρήση φαρμάκων και άλλων βοηθητικών μέτρων έχουν αποδειχθεί χρήσιμα όμως το κλειδί στην επιτυχία είναι η ψυχοθεραπεία. Ερευνητικά, η πιο αποτελεσματική θεραπευτική προσέγγιση είναι αυτή της Γνωσιακής-Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας και οι θυγατρικές της.

Η ψυχοθεραπεία στοχεύει στην αλλαγή των μοτίβων σκέψης, συναισθημάτων και συμπεριφορών που προκαλούν στο άτομο δυσκολίες και στρες. Σίγουρα δεν είναι εύκολο να αλλαχθούν συνήθειες ζωής. Δίνοντας χρόνο στη θεραπεία μπορούν να διαμορφωθούν νέες συνήθειες που θα βοηθήσουν την διατήρηση της συναισθηματική ισορροπίας και του αυτοέλεγχου. Οι οριακοί ασθενείς χρειάζονται δομή και εκμάθηση οριοθέτησης εαυτού.