ΟΡΘΟΡΕΞΙΑ
Παρόλο που δεν έχει αναγνωρισθεί ως επίσημη διάγνωση βάση το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, συντμ. DSM-5), η ευαισθητοποίηση όσον αφορά στην ορθορεξία μεγαλώνει. Ο όρος ῾῾ορθορεξία᾽᾽ πρωτοεμφανίστηκε περί το 1998 και χαρακτηρίζει την εμμονή με την σωστή ή ῾῾υγιεινή᾽᾽διατροφή. Το να είναι κάποιος προσεχτικός με την διατροφή του δεν είναι κακό αυτό καθαυτό. Γίνεται πρόβλημα όταν κάποιος τρώει εμμονικά υγιεινά φαγητά, σε σημείο που απειλείται η σωματική του ευεξία και υγεία.
Είναι δύσκολο να πει κάποιος πόσοι άνθρωποι έχουν ορθορεξία και κατά πόσον η ορθορεξία αποτελεί μια διατροφική διαταραχή από μόνη της ή αν είναι δευτερεύουσα μιας άλλης προυπάρχουσας διαταραχής όπως η ανορεξία ή ο ιδεοψυχαναγκασμός. Είναι δύσκολο ακριβώς επειδή δεν υπάρχουν επίσημα διαγνωστικά κριτήρια.
ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Η ορθορεξία επηρεάζει εξίσου άντρες και γυναίκες και φαίνεται να πλήττει το 1 με 2 % του γενικού πληθυσμού.
Πλήττει κυρίως άτομα τελειοθηρικά με μεγάλη ανάγκη για κατοχή ελέγχου.
Το ορθορεκτικό άτομο αντλεί μια σύντομη ψυχολογική ευεξία και ευχαρίστηση με την ανεύρεση καλού φαγητού, η οποία όμως χάνεται γρήγορα και την θέση της παίρνει η ανησυχία. Ανησυχία και άγχος για το αν η επιλογή ήταν σωστή και για το ποιά θα πρέπει να είναι η επόμενη διατροφική επιλογή τους. Οι ενοχές και το άγχος καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο μέρος απ' ότι η σύντομη ικανοποίηση. Το άτομο μπαίνει σε ένα ατελείωτο αγώνα για "ορθότητα" και καταλήγει να κάνει αγώνες δρόμου με τον ίδιο του τον εαυτό.
Η έλλειψη σιγουριάς για την ποιότητα του φαγητού τους επεκτείνεται σιγά σιγά και στους υπόλοιπους τομείς της ζωής. Τα άτομα αυτά συχνά έχουν υποχονδριακές τάσεις, ασχολούνται υπερβολικά με την υγεία τους και είναι σε διαρκή επαγρύπνηση για πιθανά σωματικά συμπτώματα που μπορεί να εκδηλώσουν. Συχνά πάσχουν από ψυχοσωματικές ασθένειες και ταλαιπωρούνται από την ανησυχία του ότι μπορεί να πάθουν κάτι, το οποίο ενδεχομένως μπορούν να προλάβουν, με την προϋπόθεση ότι τηρούν μια σωστή και υγιεινή διατροφή.
Δημιουργείται λοιπόν ένας φαύλος κύκλος, όπου το άγχος του ατόμου επηρεάζει τη ζωή του και εκδηλώνεται με περισσότερο έλεγχο του φαγητού. Ο δη μεγαλύτερος έλεγχος επιφέρει ακόμη περισσότερο άγχος παρά ηρεμία.
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ & ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Ψυχαναγκαστικός έλεγχος της ετικέτας περιεχομένων και θρεπτικών συστατικών στις συσκευασίες τροφίμων.
επικέντρωση του ενδιαφέροντος τους στη καταγωγή των τροφίμων που καταναλώνουν
Αυξάνουσα τάση γιαδιαδοχική αποφυγή διατροφικών ομάδων (ζάχαρη και λοιπούς υδατάνθρακες, γαλακτοκομικά, κρέας, τρόφιμα ζωικής προέλευσης, λάδι, λίπος κτλ)
Δυσκολία στην κατανάλωση τροφίμων πέραν του στενού πλαισίου φαγητών ή τροφίμων που θεωρούνται υγιεινά ή ῾῾καθαρά᾽᾽.
Παράδοξο ενδιαφέρον για το πόσο υγιεινά τρέφονται οι άλλοι.
Ανάλωση αρκετών ωρών σκέψης ημερησίως με βασικό θέμα τα πιθανά γεύματα που θα σερβιριστούν σε επερχόμενες συνάξεις.
Αυξημένα επίπεδα άγχους και ανησυχίας όταν ῾῾ασφαλή᾽᾽και ῾῾υγιεινά᾽᾽φαγητά ή τρόφιμα δεν είναι προσβάσιμα.
Εμμονική ενασχόληση με άρθρα ή ιστοσελίδες και σελίδες που ασχολούνται με ῾῾υγιές᾽᾽ στυλ ζωής, π.χ. Twitter, Instagram
Δυσκολίες με την ῾῾εικόνα του σώματος᾽᾽ μπορεί να συνυπάρχουν σε κάποιες περιπτώσεις.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ & ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Ακριβώς όπως και η ανορεξία, η ορθορεξία, λόγω περιορισμού στην ποσότητα και την ποικιλία τροφίμων, μπορεί να προκαλέσει υποσιτισμό. Συνεπώς, η ορθορεξία μπορεί να επιφέρει τις ίδιες επιπτώσεις στον οργανισμό.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Επι της παρούσης δεν υπάρχουν θεραπείες οι οποίες αναπτύχθηκαν εξειδικευμένα για την ορθορεξία.Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ορισμένα άτομα με ορθορεξία δεν εμφανίζουν σωματικά συμπτώματα εύκολα στο να εντοπιστούν και παράλληλα κάποια άτομα ασυνείδητα αρνούνται τις συναισθηματικές δυσκολίες που η νόσος μπορεί να προκαλέσει.
Η αντιμετώπιση γενικά συγκλίνει προς αυτές της νευρικής ανορεξίας και της ιδεοληψίας-ψυχαναγκασμού. Σημαντική είναι η ίδια η απόφαση και η δέσμευση του ατόμου ότι θα προσπαθήσει να αλλάξει τη διατροφική του συμπεριφορά, είναι περισσότερο σημαντική από τη μέθοδο που θα χρησιμοποιηθεί για να επιτευχθεί η αλλαγή.
Συνεπώς, με την κατάλληλη ψυχοθεραπευτική και διατροφική παρέμβαση, ο ασθενής θα αποκαταστήσει τη σχέση του με το φαγητό και θα κατανοήσει τι σημαίνει υγιεινή διατροφή.