Παιδιά & Διαδίκτυο
Η πολύτροπη χρήση του διαδικτύου μπήκε εδώ και αρκετά χρόνια για τα καλά στη ζωή μας και είναι αναπόσπαστο, ακόμη και αναπόφευκτο, μέρος της καθημερινής ζωής. Χρησιμοποιείται για την ενημέρωση μας, για την άμεση επικοινωνία, για την διένεξη επαγγελματικών πράξεων, για κοινωνική δικτύωση και αλληλεπίδραση, ακόμα και για διασκέδαση. Οι πιο παλιοί θυμόμαστε πως ήταν η ζωή μας πριν την ευρεία χρήση του ιστού…τα παιδιά μας όμως δεν έχουν γνωρίσει τίποτε άλλο!
Το διαδίκτυο μας βοηθά μεν να κάνουμε την ζωή μας ευκολότερη και ίσως πιο δημιουργική αλλά σίγουρα δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να την αντικαταστήσει. Αυτό το ξέρουμε όσοι ζήσαμε χωρίς το διαδίκτυο, τα παιδιά μας όμως;
Τα παιδιά και οι νέοι (φυσικά και οι μεγαλύτεροι επίσης) στην εποχή μας, με ένα απλό πάτημα ενός κουμπιού μπορούν να βρεθούν σε μια εικονική πραγματικότητα, όπου τα πάντα είναι κυριολεκτικά στο χέρι τους. Αυτή είναι και η ”μαγεία” άλλωστε του διαδικτύου, η άμεση πρόσβαση σε οποιαδήποτε πληροφορία και κατάσταση, ακόμη και σε άτομα.
Τι γίνεται όμως όταν το διαδίκτυο μετατρέπεται σε εθισμό; Τι είναι η εξάρτηση από το διαδίκτυο; Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα του εθισμού;
Τι είναι η εξάρτηση από το διαδίκτυο;
Η εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την έντονη προσήλωση ενός ατόμου προς ένα αντικείμενο, άλλο άτομο, κατάσταση ή ουσία. Είναι πια φαινόμενο ότι ορισμένοι άνθρωποι, στην συντριπτική πλειοψηφία νέοι, παρουσιάζουν παθολογική προσήλωση στην χρήση του διαδικτύου.
Γίνονται πια έρευνες που επικεντρώνονται στην σχέση που ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν με κάποιες πτυχές του διαδικτύου, όπως για παράδειγμα τα online διαδικτυακά παιχνίδια. Οι άνθρωποι αυτοί παίζουν εμμονικά, δεν έχουν ή σταματούν να ασχολούνται με άλλα ενδιαφέροντα, ενώ η ασταμάτητη ενασχόλησή τους με το διαδίκτυο μπορεί να επιφέρει έκπτωση της λειτουργικότητας τους. Δηλαδή,τα άτομα αυτά βιώνουν μια πτώση στην ακαδημαϊκή πορεία ή στην επαγγελματική τους καριέρα λόγω του χρόνου που περνούν παίζοντας, ενώ βιώνουν συμπτώματα στέρησης όταν ο χρόνος αυτός περιορίζεται..
Είναι ξεκάθαρο ότι μιλούμε για μια νέα εξάρτηση η οποία αφορά ένα σημαντικό αριθμό ανθρώπων, όλων των ηλικιών, και είναι αναγκαίο να εξετάσουμε όλες τις κοινωνικές, συναισθηματικές, ψυχολογικές παραμέτρους που την καθορίζουν.
Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα των ατόμων που είναι εθισμένα στο διαδίκτυο;
Θεωρούν τον χρόνο εκτός διαδικτύου ανούσιο και βαρετό.
Περνούν την περισσότερη ώρα της ημέρας στο διαδίκτυο ή σκέφτονται τη στιγμή που θα ξαναμπούν στον ιστό.
Όταν διακόπτεται η σύνδεση (για οποιοδήποτε λόγο), θυμώνουν ή παρουσιάζουν νευρικότητα και ευερεθιστικότητα, ενίοτε γίνονται και επιθετικά π.χ. ο έφηβος προς τον γονέα που διέκοψε την σύνδεση σαν μέτρο περιορισμού.
Χάνουν την αίσθηση του χρόνου, παραμένουν συνδεδεμένα περισσότερο από ότι υπολόγιζαν.
Εμφανίζουν έντονη κούραση και υπνηλία κατά τη διάρκεια της μέρας καθώς δεν έχουν σταθερό ωράριο ύπνου.
Κρύβουν από τους άλλους το χρόνο που περνούν στον ιστό ενώ εμφανίζουν σημαντική πτώση της ακαδημαϊκής τους επίδοσης.
Παραμελούν άλλες δραστηριότητες, πολλές φορές και την υγιεινή τους, είναι κοινωνικά αποσυρμένα και προτιμούν να είναι στο διαδίκτυο παρά με άλλους.
Δεν αντιλαμβάνονται τις συνέπειες της προβληματικής χρήσης τους σε ψυχολογικό, κοινωνικό και ακαδημαϊκό επίπεδο και συνεχίζουν την ενασχόληση στον ίδιο βαθμό.
Ποιος είναι ο κυριότερος παράγοντας που οδηγεί κάποιον στον εθισμό στο διαδίκτυο;
Οι παράγοντες είναι πολλοί! Η αλήθεια είναι ότι η αμεσότητα της πρόσβασης σε οτιδήποτε και οποιονδήποτε ανά πάσα στιγμή είναι η γοητεία και ταυτόχρονα η παγίδα του διαδικτύου.
Η δυνατότητα κοινωνικοποίησης μέσω του διαδικτύου είναι ίσως, το ισχυρότερο στοιχείο του ιστού. Βλέπουμε σημαντική αύξηση των ιστοτόπων κοινωνικής δικτύωσης. Τα παιδιά, και όχι μόνο, περνούν άπειρο χρόνο σε αλληλεπιδράσεις μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, δωμάτια ηλεκτρονικής συζήτησης, διαδικτυακά παιχνίδια κ.τ.λ. Όμως, όσο κοινωνικοποιητικές είναι αυτές οι δραστηριότητες σε ηλεκτρονικό επίπεδο, τόσο απομονωτικές είναι σε πραγματικό επίπεδο.
Η δυνατότητα εξασφάλισης θετικών βιωμάτων, ανά πάσα στιγμή, είναι ένα άλλο δυνατό στοιχείο του ιστού. Η ανάγκη αυτή ικανοποιείται από τη χρήση υπηρεσιών του ιστού, οι οποίες δίνουν άμεσα αισθήματα ενθουσιασμού, ανεξαρτησίας και απελευθέρωσης. Βλέπουμε συχνά άτομα που πιέζονται από την πραγματικότητα που βιώνουν, εξωτερική ή εσωτερική, να αποσυμπιέζουν τη προσωπικότητά τους, λειτουργώντας πολλές φορές μέσα από έναν χαρακτήρα που απέχει από τον πραγματικό.
Η ευκολία πρόσβασης, η ανωνυμία, η παραμόρφωση του πραγματικού χρόνου, η δυνατότητα έκφρασης συναισθημάτων και συμπεριφορών χωρίς ανησυχία για τις συνέπειες.
Η εξάρτηση λοιπόν από το διαδίκτυο είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Οι παράγοντες μπορεί να είναι ατομικοί, ψυχολογικοί, συναισθηματικοί, οικογενειακοί, κοινωνικοί κ.τ.λ.
Πως αντιμετωπίζεται ο εθισμός στο διαδίκτυο;
Έχουν δημιουργηθεί ειδικά προγράμματα απεξάρτησης από το διαδίκτυο. Τα προγράμματα αυτά είναι βασισμένα στην συμπεριφοριστική θεραπεία.
Σωστό είναι όμως να γίνεται μια ενδελεχής αξιολόγηση πρώτα για να αποκλειστεί η οποιαδήποτε υποβόσκουσα ψυχοπαθολογία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο εθισμός στο διαδίκτυο δημιουργείτε σαν μέσο διαφυγής από άλλα προβλήματα, όπως για παράδειγμα το άγχος και η κατάθλιψη. Έτσι, φαρμακευτική αγωγή κατά του άγχους και της κατάθλιψης ίσως να μπορούν να βοηθήσουν.
Σε κάθε περίπτωση, το πιο σημαντικό είναι να επιτευχθεί ένας περιορισμός που θα επιτρέπει στο άτομο να λειτουργεί φυσιολογικά.