Αυτοτραυματισμοί στην εφηβεία

Η κυρία Α. έφτασε πανικόβλητη στο ιατρείο. Η γραμματέας μου είχε αφήσει μια σημείωση ῞πάρα πολύ επείγον!῞ διακριτικά στο γραφείο.

῞Γιατρέ, ανησυχώ ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει, ανησυχώ ότι το κορίτσι μου θα κάνει απόπειρα αυτοκτονίας! Ανακάλυψα ότι χαρακώνεται στα μπούτια. Το είδα χθες όταν άνοιξα κατά λάθος την πόρτα του μπάνιου. Τρόμαξα, θύμωσα, φώναξα… κλείστηκε στο δωμάτιο της και δεν δεχόταν να μου μιλήσει…της είπα ότι θα έσπαγα την πόρτα .Βγήκε, μου είπε ότι δεν καταλαβαίνω τίποτα και απο τότε κοιτάει μόνο το κινητό της και δεν λέει τίποτα. Όντως δεν καταλαβαίνω… καμώματα είναι όλα αυτά; Παιδί άριστο στο σχολείο χωρίς προβλήματα…με φίλους και ελευθερία…δεν έχω καταλάβει να μην ένιωθε καλά. Κανένας δεν έχει προσέξει κάτι…σε σας δεν ήθελε να έρθει, τι να κάνω; Λέτε να κάνει καμιά ανοησία;῞

Μέσα μου σκεφτόμουνα πόσες φορές έχω δει ακριβώς την ίδια εικόνα… την έφηβο που χαρακώνεται και την αγχωμένη μάνα (συνήθως) που τρέμει το χειρότερο…

Οι έφηβοι νιώθουν πίεση και άγχος αφού έχουν να αντιμετωπίσουν τεράστιες αλλαγές στο σώμα τους, στο ψυχισμό τους, στην κοινωνικοποίηση τους καθώς και στη σεξουαλικότητά τους. Η εφηβεία είναι αναμφίβολα μια δύσκολη περίοδος για όλους, τόσο για τους ίδιους τους εφήβους, όσο και για τους γονείς τους.

Ένα φαινόμενο που εμφανίζεται όλο και πιο συχνά, αδρά μιλώντας, στην ηλικία της εφηβείας είναι οι αυτοτραυματισμοί. Με τον όρο αυτό εννοούμε τις επιθετικές συμπεριφορές που εκδηλώνει ένα άτομο προς τον ίδιο του τον εαυτό χωρίς να έχει σκοπό την αυτοκτονία.

Οι συμπεριφορές αυτές εκφράζονται με διάφορους τρόπους πέραν από το χαράκωμα με αιχμηρό αντικείμενο, όπως π.χ. λήψη φαρμάκων, κάψιμο, εκδορές, τσιμπήματα, χτυπήματα, κατάποση ακατάλληλων αντικειμένων. Υπάρχουν κι άλλες πιο ακραίες συμπεριφορές, τις οποίες για ευνόητους λόγους δεν θα αναλύσουμε εδώ. Οι συμπεριφορές αυτές συνήθως αρχίζουν στα μέσα της εφηβείας, γύρω στην ηλικία των 14 και είναι πιο συνηθισμένες μεταξύ των κοριτσιών. Οι έφηβοι αυτοτραυματίζονται σε μέρη του σώματος που δεν είναι άμεσα ορατά από τρίτους όπως το εσωτερικό των καρπών ή τα πόδια, γενικά σε μέρη του σώματος που συνήθως καλύπτονται από ρούχα.

Γιατί αυτοτραυματίζονται οι έφηβοι;

Οι έφηβοι που αυτοτραυματίζονται δεν το κάνουν επειδή επιθυμούν να τιμωρήσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, για να μιμηθούν τους συνομήλικους ή για να τραβήξουν τη προσοχή. Αυτή είναι μια πεπαλαιωμένη άποψη που έχει ερευνητικά καταρριφθεί. Στο κάτω κάτω, οι περισσότεροι το κάνουν στα κρυφά.

Εμπειρικά μιλώντας, οι πλείστοι έφηβοι που αυτοτραυματίζονται, το κάνουν για να εκτονώσουν έντονα συναισθήματα όπως άγχος, φοβίες, σχολική και κοινωνική πίεση και καταθλιπτικό συναίσθημα που δεν μπορούν να διαχειριστούν με άλλους τρόπους. Με άλλα λόγια, ο έφηβος προσπαθεί να ανακουφίσει και να αντικαταστήσει τον εσωτερικό του πόνο με έναν εξωτερικό πόνο.

Οι λόγοι αυτοτραυματισμού για τον κάθε έφηβο μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικοί.

Μέσω του αυτοτραυματισμού ο έφηβος νιώθει ότι έχει τον έλεγχο. Ο αυτοτραυματισμός λειτουργεί κάποιες φορές και ως αυτοτιμωρία στην περίπτωση που ο έφηβος αισθάνεται ενοχές που δεν μπορεί να διαχειριστεί. Μπορεί να αποτελεί έκφραση για ισχυρά συναισθήματα θυμού για τα οποία νιώθει ότι δεν έχει άλλο τρόπο να χειριστεί. Ακόμα, τα άτομα που καταφεύγουν σε αυτοτραυματισμό μπορεί να έχουν και να εκφράζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, συναισθήματα μοναξιάς απογοήτευση και αίσθημα αποτυχίας. Μπορεί ακόμα να δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.

Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις υποβόσκουσας ψυχοπαθολογίας, όπως για παράδειγμα η κατάθλιψη, η μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας (borderline), η διαταραχή μετατραυματικού στρες ή οι ψυχογενείς διατροφικές διαταραχές.

Χρειάζεται η βοήθεια ειδικού; Οπωσδήποτε! Καταρχάς χρειάζεται μια σχετική διερεύνηση για πιθανή ύπαρξη υποβόσκουσας ψυχοπαθολογίας που ενδεχομένως να χρήζει φαρμακευτικής αγωγής. Αν όχι, ο ειδικός θα παραπέμψει τον έφηβο άμεσα σε θεραπευτή ούτως ώστε να βρει εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης οι οποίοι να είναι λειτουργικοί και όχι αυτοκαταστροφικοί. Ο θεραπευτής θα βοηθήσει τον έφηβο να αναγνωρίσει τα σημεία που δημιουργούν εσωτερικές συγκρούσεις.

Δυστυχώς οι συμπεριφορές αυτοτραυματισμού είναι εθιστικές και μπορούν εύκολα να καταστούν συνήθειες. Γενικότερα, η γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία (CBT) θα βοηθήσει στην αλλαγή της συμπεριφοράς, ιδιαίτερα στην περίπτωση που έχει καταστεί συνήθεια. Η οικογενειακή θεραπεία θα βοηθήσει στη διερεύνηση της δυναμικής των οικογενειακών σχέσεων, στη διαχείριση προβληματικών καταστάσεων και σχέσεων μέσα στην οικογένεια.

Source: https://www.anthia.net/gynaika/efhvh/aftotravmatismoi-sthn-efhveia/