Όταν ο ειδικός γίνεται "εχθρός": ο θυμός των γονέων μετά από μια διάγνωση

Η στιγμή που ένας γονιός ακούει για πρώτη φορά ότι το παιδί του ενδέχεται να αντιμετωπίζει μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή είναι βαθιά φορτισμένη. Είτε πρόκειται για Αυτισμό, ΔΕΠΥ, μαθησιακές δυσκολίες, αναπτυξιακή καθυστέρηση ή άλλες προκλήσεις, η πληροφορία αυτή λειτουργεί σαν ένα ρήγμα στην έως τότε αντίληψη που είχε ο γονιός για το παιδί του — και για το μέλλον του.

Ως επαγγελματίες ψυχικής υγείας, έχουμε δει από κοντά αυτό το ρήγμα. Τις σιωπές, τα βουρκωμένα μάτια, τις ερωτήσεις που κρύβουν αγωνία. Αλλά έχουμε δει και θυμό. Έναν θυμό που συχνά στρέφεται εναντίον μας, των ειδικών.

«Υπερβάλλετε.»

«Μην κολλάτε ταμπέλες στο παιδί μου.»

«Μήπως βιάζεστε; Είναι απλώς πιο ντροπαλό/ζωντανό/ξεροκέφαλο.»

Όχι σπάνια, ο γονιός φεύγει από τη συνεδρία με πίκρα, καχυποψία, ίσως και απόρριψη: "Αυτός ο άνθρωπος δεν κατάλαβε το παιδί μου" ή, ακόμη χειρότερα, "Αυτός θέλει να του βρει πρόβλημα για να έχει δουλειά".

Πίσω από αυτή τη στάση όμως, δεν βρίσκεται η έλλειψη αγάπης ή φροντίδας. Αντιθέτως: είναι η υπερχειλίζουσα αγάπη που δεν ξέρει πού να διοχετευτεί.

Η αλήθεια είναι πως η διάγνωση πονάει. Είναι μια μορφή απώλειας. Το παιδί είναι το ίδιο, αλλά ο τρόπος που το βλέπει ο γονιός αλλάζει. Και μαζί αλλάζει και το αφήγημα για το ποιο θα μπορούσε να είναι. Αυτό είναι κάτι που χρειάζεται ψυχικό χρόνο για να αφομοιωθεί. Και στην πρώτη φάση αυτού του πένθους, όπως και σε κάθε πένθος, ο θυμός είναι μέρος της διαδρομής.

Ο ειδικός ως στόχος της άρνησης

Η λύπη συχνά είναι δύσκολο να βιωθεί άμεσα. Είναι μαλακή, ευάλωτη, αφήνει τον γονιό εκτεθειμένο. Ο θυμός, αντίθετα, είναι "ενεργητικός", δημιουργεί έλεγχο, προστατεύει. Και ο πιο «εύκαιρος» στόχος είναι συνήθως εκείνος που μεταφέρει το δύσκολο μήνυμα: ο ειδικός.

Αυτός ο μηχανισμός άμυνας είναι απολύτως φυσιολογικός και αναμενόμενος. Όμως, για να μπορέσει η διάγνωση να οδηγήσει σε φροντίδα, είναι σημαντικό να μην παγιδευτεί η σχέση γονέα–ειδικού σε αυτόν τον θυμό. Γιατί τότε, το παιδί μένει χωρίς υποστήριξη.

Ο ειδικός δεν είναι αντίπαλος — είναι σύμμαχος

Είναι σημαντικό να ειπωθεί ξεκάθαρα:Ο ειδικός δεν είναι εκεί για να "κολλήσει ταμπέλες".Δεν «χαίρεται» όταν εντοπίζει δυσκολίες. Δεν είναι απέναντι, είναι δίπλα.

Ο ρόλος μας είναι να παρατηρούμε, να αξιολογούμε, να μεταφέρουμε πληροφορίες με υπευθυνότητα — αλλά και με σεβασμό, ενσυναίσθηση και ευγένεια. Να προσφέρουμε ερμηνείες που βοηθούν, όχι που περιορίζουν. Να δίνουμε στους γονείς τα εργαλεία να δουν το παιδί τους ολόκληρο — με τις δυνατότητές του, με τις δυσκολίες του, με την πορεία που έχει μπροστά του.

Καμία διάγνωση δεν μειώνει την αξία ενός παιδιού. Αντίθετα, της δίνει πλαίσιο και κατεύθυνση. Και καμία δεν είναι "τελεσίδικη καταδίκη". Η πρώιμη αναγνώριση δυσκολιών δίνει τη δυνατότητα για έγκαιρη παρέμβαση, για δημιουργία στρατηγικών, για ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Για ένα παιδί που μπορεί να αναπτυχθεί με τρόπο που του ταιριάζει.

Μια σχέση που αντέχει τα δύσκολα

Ως επαγγελματίες, οφείλουμε να αντέχουμε τον θυμό του γονέα χωρίς αντίδραση. Ξέρουμε πως να μην αμυνόμαστε, να μην «απαντάμε» με επιχειρήματα πάνω στην ένταση της στιγμής. Κατανοούμε πως αυτός ο θυμός δεν είναι ενάντια στο πρόσωπό μας — είναι αντίδραση στον πόνο. Ο γονέας, όταν θα είναι έτοιμος, συνήθως επιστρέφει. Όχι πάντα, αλλά αρκετές φορές. Και τότε, η σχέση που χτίζεται πάνω στην εμπιστοσύνη, στην αλήθεια και στον σεβασμό, γίνεται το πιο πολύτιμο εργαλείο για το παιδί.

Γιατί τελικά, είμαστε όλοι στην ίδια πλευρά: θέλουμε το παιδί να ζήσει, να μάθει, να αγαπηθεί όπως είναι. Και ο δρόμος προς την αποδοχή μπορεί να είναι δύσκολος, αλλά δεν χρειάζεται να είναι μοναχικός.